గజేంద్ర మోక్షం

                 చిర పరిచితమైన గజేంద్ర మోక్ష ఘట్టంలో విశ్వేశ్వరుని తత్వాన్ని ఆస్వాదిద్దాం.
                                           

జగంలో తిరిగే మన జీవితాలనే ఆ గజం సంకేతిస్తూ మన పనుపున లోకేశ్వరుణ్ణి ప్రార్థించడం మనకు మార్గ దర్శకం.

ఎవ్వని చే జనించు జగ, మెవ్వని లోపల నుండు లీనమై,
ఎవ్వని యందు డిందు, పరమేశ్వరుడెవ్వడు, మూల కారణం
బెవ్వ డనాది మధ్యలయు డెవ్వడు సర్వము దానయైన వా
డెవ్వాడు వాని నాత్మ భవు నీశ్వరునే శరణంబు వేడెదన్  

భావం: ఈ లోకం ఎవని వల్ల పుడుతున్నదో, ఎవని లోపల భాగంలో కలదో, వానిలో కలిసి ఉంటుందో, ఎవని లోపల సర్వ ప్రపంచం లయం చెందుతుందో, ఈ లోకాలన్నింటికీ పరమాత్ముడు అయిన వాడు ఎవరో, ఈ విశ్వానికి మూల కారణం ఏ పరమాత్మయో, ఎవడు పుట్టడము, గిట్టడము, పెరగడం లేని వాడుగా ఉన్నాడో, ఎవడు అన్నింటికీ మూల కారణం తానే అయి ఉంటాడో- అటువంటి ప్రభువైన సర్వ శక్తువంతుడైన భగవంతుని నేను శరణు కోరుతున్నాను.  

ఒక పరి జగముల వెలినిడి
యొకపరి లోపలికి గొనుచు నుభయము తానై
సకలార్థ సాక్షియగు న
య్యకలంకుని నాత్మ మూలు నర్థి దలంతున్

భావం: ఒక సారి సర్వ లోకాలనూ సృష్టి చేసి, ఇంకొక సారి అన్ని లోకాలను తనలో చేర్చుకుంటూ, ఆ లోకాల సృష్టి లయాలు రెండింటికీ తానే కారణమై, అన్ని విషయాలనూ సాక్షి వలే అవలోకిస్తూ ఆత్మలకు ఆత్మయైన ఎట్టి కళంకము లేని వాడైన ఆ పరమాత్ముని ప్రాణమునందలి ఆసక్తితో రక్షించవలసిందిగా ధ్యానం చేస్తాను.   

లోకంబులు లోకేశులు
లోకస్థులు తెగిన తుది నలోకంబగు పెం
జీకటి  కవ్వల నెవ్వం
డేకాకృతి వెలుగు నతని నే సేవింతున్

భావం: సకల లోకాలూ, ఆ లోకాలనన్నింటినీ పాలించే వారూ, ఆ లోకాలలో నివసించి ఉండేవారూ అందరూ నశించిన అనంతరం అనగా సకల లోకాల లయము ఆ పరమేశ్వరుని చేత జరిగిన తరువాత ఏర్పడే సర్వ శూన్యంలో పుట్టే ఆ కారు చీకట్లకు అవతల అఖండమైన రూపంతో ప్రకాశించే ఒకే ఒక పరమేశ్వరుని నేను భావించి సేవిస్తాను. 

నర్తకుని భంగి పెక్కగు
మూర్తులతో నెవ్వడాడు? మునులు దివిజులుం
గీర్తింప నేర రెవ్వని
వర్తన మొరు లెరుగ రట్టి వాని నుతింతున్

భావం: నాట్యం చేసేటప్పుడు నర్తకుని లాగా అనేక రూపాలను మార్చుకుంటూ నాట్యం చేస్తుండే విధంగా ఎవరు స్వరూపాలను ధరించి ప్రపంచాన్ని ఆడిస్తాడో, ఋషులూ, దేవతలూ ఎవనిని కీర్తింపలేరో, ఎవని నడవడికలు ఇతరులకు అగోచరంగా ఉంటాయో-అటువంటి దేవ దేవుడిని నేను సంస్తుతిస్తాను.     

ముక్త సంగులైన మునులు దిదృక్షులు,
సర్వ భూత హితులు సాధుచిత్తు
లసదృశ వ్రతాఢ్యులై కొల్తు రెవ్వని
దివ్య పదము వాడు దిక్కు నాకు
భావం: ప్రపంచంతో సంబంధాలను వదిలి వేసిన మునులూ, భగవంతుడిని చూడాలని కోరేవారూ, అన్ని ప్రాణులకూ మేలు కోరేవారూ, మంచి మనసు కలవారూ, సాటిలేని వ్రతాలు ఆచరించుతూ ఎవని పాదాలను సేవిస్తారో అటువంటి దేవుడే నాకు ఆధారంగా నిలుస్తాడు.   

యోగాగ్ని దగ్ధ కర్ములు
యోగీశ్వరులే మహాత్ము నొండెరుగక స
ద్యోగ విభాసిత మనముల
బాగుగ వీక్షింతు రట్టి పరము భజింతున్

భావం: యోగీంద్రులు యోగమనే అగ్నితో తమ పూర్వ కర్మలను కాల్చివేసి, ఇతరమేమి తలచకుండా ప్రకాశించే తమ మనసుల్లో నిత్యము ప్రకాశించుచుండు ఏ మహాదేవుని ఎంతో గొప్పగా చూస్తుంటారో అటువంటి సర్వానికీ అతీతమైనట్టి ప్రభువును నేను సేవిస్తాను.     

స్త్రీ నపుంసక పురుష మూర్తియును గాక 
తిర్య గమర నరాధి మూర్తియును గాక
కర్మ గుణ బేధ సద సత్ప్రకాశి గాక
వెనుక నన్నియు తానగు విభు తలంతు

భావం: ఆయన స్త్రీ, పురుషుడూ, నపుంసకుడూ, నర సుర జంతు స్వరూపుడూ కాకుండా గుణ బేధాలకు, కర్మకు అతీతంగా ఉంటాడు. ఉండడమూ, లేకపోవడమూ అనే వాటిని బయలు పరచకుండా ఉంటాడు. ఏదీ కాకుండానే అన్నీ తానే అవుతాడు. అటువంటి ప్రభువును నేను ధ్యానం చేస్తాను.  

కలడందురు దీనుల యెడ
కలడందురు పరమ యోగి గణముల పాలం
గలడందురన్ని దిశలను
కలడు కలండనెడు వాడు కలడో లేడో

భావం: దేవుడు ఆర్తులైన వారి వెంట దయా మూర్తియై ఉంటాడంటారు. ఉత్తములైన యోగుల చెంత వారిని కాచి రక్షించడానికి ఉంటాడంటారు. అన్ని దిక్కులలోను ఆయనే ఉంటాడని అంటారు. ఉన్నాడు, ఉన్నాడు అని చెప్పుకొనబడేవాడు అయినటువంటి దేవుడు మరి ఉన్నాడో లేడో!    

కలుగడే నా పాలి కలిమి సందేహింప కలిమి లేములు లేక కలుగువాడు
నాకడ్డపడ రాడె నలిన సాధువులచే బడిన సాధుల కడ్డ పడెడు వాడు
చూడడే నా పాటు జూపుల చూడక చూచువారల కృప చూచువాడు
లీలతో నా మొరాలింపడే మొరగుల మొరలెరుంగుచు దన్ను మొరగువాడు
అఖిల రూపముల్ దన రూపమైన వాడు
నాది మధ్యాంతములు లేక యడరు వాడు
భక్త జనముల దీనుల పాలి వాడు
వినడె చూడడె తలపడె వేగరాడె  

భావం: నా విషయంలో భగవంతుని ఉనికి అనుమానించడమెందుకు? అతడు ఐశ్వర్యము, పేదరికమూ అనేవి చూడకుండా అందరికీ అండగా ఉండే వాడు అయిన పుణ్య మూర్తి. కలిమి లేములకు అతీతమైన వాడు నాపట్ల కూడా ఉండే ఉంటాడు. అతడు దుర్జనుల చేత చిక్కుకున్న సజ్జనులకు సాయ పడతాడు. కాబట్టి ఆయనే ఈ మొసలి అనే దుర్జనుని చేతి నుంచి తొలగించి నాకు కూడా సాయ పడతాడు. అతడు బయటి చూపులు వదలి తననే చూచే వారిని దయతో చూస్తాడు. అట్టి వారిని కృపతో చూచే వాడు నా కష్టాన్ని చూస్తాడు. అతడు దీనుల మొరలు తెలుసుకుని తన్ను తానే మరచిపోయే వాడైన దీన రక్షకుడు. నా మొరను విని ఆలకించకుండా ఉండడు. అన్ని రూపాలూ ఆయన రూపాలే. ఆయనకు మొదలూ, నడుమా, తుదా లేవు. అతడే భక్తులకూ, దిక్కు లేని వారికీ ఆధారమైన వాడు. అందువల్ల అటువంటి దొర నా మొర వినడా? నా బాధ చూడడా? నన్ను దయ తలచడా? నా వద్దకు తొందరగా రాడా?      

విశ్వ కరు విశ్వ దూరుని
విశ్వాత్మకు విశ్వవేద్యు విశ్వు నవిశ్వున్
శాశ్వతు నజు బ్రహ్మ ప్రభు
నీశ్వరునిం పరమ పురుషు నే భజియింతున్

భావం: లోకాన్ని సృష్టి చేసి, లోకానికి దూరంగా ఉంటూ, లోకానికి అంతరాత్మయై లోకానికి బాగా తెలుసుకోతగిన వాడై, లోకమే తానై, లోకాతీతుడై, శాశ్వతమైన వాడై, పరబ్రహ్మ స్వరూపుడై, పుట్టుక లేకుండా ఎల్లప్పుడూ ఉంటూ, ముక్తికి నాయకుడై, లోకాన్ని నడిపిస్తున్న పరమాత్ముని  నేను ఆరాధిస్తాను. 

ఓ కమలాప్త! యో వరద! యో ప్రతిపక్ష విపక్ష దూర! కు
య్యో! కవి యోగి వంద్య సుగుణోత్తమ! యో శరణాగతామరా
నోకహ! యో మునీశ్వర మనోహర! యో విమల ప్రభావ! రా
వే! కరుణింపవే! తలపవే! శరణార్థిని నన్ను గావవే! 

భావం: ఓ కమలాక్షుడా! ఓ వరదుడా! శతృవులపైన కూడా వైరం లేనివాడా! నా మొర వినవా! కవుల చేత, యోగుల చేత నమస్కారాలు అందుకునే వాడా! ఉత్తమ గుణాలు కలవాడా! శరణు వేడిన వారికి కల్ప వృక్షం వంటి వాడా! మునీంద్రులకు ప్రియమైన వాడా! నిర్మలమైన మహిమ కల దేవా! రావా! కనికరింపవా! కరుణించి శరణు కోరుతున్న నన్ను కాపాడవా! నన్ను ఒక్క సారైన తలచుకొన రాదా!